شواهد عصب شناختی برتری طرفی مغز در کودکان اوتیسم با عملکرد بالا

منحصر به فردترین جنبه در سازمان بندی مغز انسان عدم تقارن مغزی است که بر این اساس، نیمکره های مغزی تا حدودی ساختار و کارکردهای جداگانه ای دارند. در اکثر افراد لوب فرونتال راست از لوب فرونتال چپ و لوب تمپورال چپ بزرگ تر هستند، با گذشت بیش از یک صد سال از مطالعه عدم تقارن مغز، کارکردهای جداگانه دو نمیکره نیز مشخص شده اند، نیمکره چپ (نیمکره ای که به عنوان نیمکره غالب در اکثر افراد شناخته می شود) در تمام عمکردهای زبانی شامل خواندن، نوشتن، درک و تولید کلام و پردازش توالی ها (زبانی و حرکتی) نقش غالب دارد و نیمکره راست ظرفیت بالاتری در پردازش اطلاعات بینایی و فضایی، ادراک و تولید اطلاعات غیر کلامی از جمله موسیقی و بیان چهره ای دارد. از جمله مهم ترین شاخص های رفتاری عدم تقارن مغزی، برتری دستی و طرفی شدن زبان است که طبق مشاهدات اصلی بروکا برتری دستی با طرفی شدن زبان ارتباط نزدیکی دارد. عدم تقارن طبیعی مغز ممکن است تحت تاثیر عواملی تغییر کند. اوتیسم یکی از اختلالاتی است که احتمال دارد بر عملکرد نیمکره های مغزی تاثیر گذارد.

منحصر به فردترین جنبه در سازمان بندی مغز انسان عدم تقارن مغزی است که بر این اساس، نیمکره های مغزی تا حدودی ساختار و کارکردهای جداگانه ای دارند. در اکثر افراد لوب فرونتال راست از لوب فرونتال چپ و لوب تمپورال چپ بزرگ تر هستند، با گذشت بیش از یک صد سال از مطالعه عدم تقارن مغز، کارکردهای جداگانه دو نمیکره نیز مشخص شده اند، نیمکره چپ (نیمکره ای که به عنوان نیمکره غالب در اکثر افراد شناخته می شود) در تمام عمکردهای زبانی شامل خواندن، نوشتن، درک و تولید کلام و پردازش توالی ها (زبانی و حرکتی) نقش غالب دارد و نیمکره راست ظرفیت بالاتری در پردازش اطلاعات بینایی و فضایی، ادراک و تولید اطلاعات غیر کلامی از جمله موسیقی و بیان چهره ای دارد. از جمله مهم ترین شاخص های رفتاری عدم تقارن مغزی، برتری دستی و طرفی شدن زبان است که طبق مشاهدات اصلی بروکا برتری دستی با طرفی شدن زبان ارتباط نزدیکی دارد. عدم تقارن طبیعی مغز ممکن است تحت تاثیر عواملی تغییر کند. اوتیسم یکی از اختلالاتی است که احتمال دارد بر عملکرد نیمکره های مغزی تاثیر گذارد.
اوتیسم یک اختلال عصبی – رشدی است که تحت عنوان اختلال نافذ رشدی (Pervasive developmental disorder) در DSM-IV (Diagnostic and statistical manual-IV) طبقه بندی شده است و یا علایمی مانند تعاملات اجتماعی غیر طبیعی، ارتباطات غیرطبیعی، علاقه متمرکز و حرکات غیر طبیعی بدن شناسایی می گردد. مطالعات متعدد نشان داده اند که شیوع آن حدود 12-10 نفر در هر 10000 نفر است. نسبت کمی مردان به زنان در اوتیسم در حدود 1:3 تا 1:4 است، با این که علایم اوتیسم ممکن است در اولین سال زندگی کودک ظاهر شود، اما به طور معمول تا قبل از 2 تا 3 سالگی تشخیص داده نمی شود.
مطالعات متعددی نشان داده اند که عدم تقارن مغز در افراد اوتیسم در مقایسه با افراد سالم متفاوت است. برای مثال بطن های مغزی طرفی سمت چپ در افراد اوتیسم بزرگ تر است. فعالیت الکتروانسفالوگرافی (EEG یا Electroencephalography) در افراد اوتیسم در نیمکره چپ کاهش یافته است و حجم ماده خاکستری مغز در سمت چپ بیشتر است. همچنین میزان و سرعت پردازش لمسی در نیمکره راست در افراد اوتیسم بیشتر از این مقدار در نیمکره چپ است. در تحلیل عدم تقارن آناتومیکی واحدهای بزرگ مغزی شامل نیمکره های مغزی، افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم نسبت راست به چپ بزرگ تری نسبت به افراد عادی دارند و افراد عادی نسبت چپ به راست بزرگ تری دارند که این نیز به واژگونی عدم تقارن مغزی در افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم اشاره دارد. ساختارهای کوچک تر مغزی در نیمکره چپ در اختلالات طیف اوتیسم با بررسی اندازه پلانوم گیجگاهی که در پردازش شنیداری و زبانی نقش دارد، مورد تایید است.
از جمله عدم تقارن های رفتاری اوتیسم که در برخی مطالعات به آن اشاره شده است، می توان برتری دستی و طرفی شدن زبان را نام برد. برتری دستی افراد مبتلا به اوتیسم یکی از تردید برانگیزترین جنبه های تفاوت عملکرد دو نیمکره در این جمعیت می باشد؛ چرا که در برخی مطالعات افزایش میزان چپ دستی در این جمعیت را نسبت به افراد عادی گزارش کرده اند الگوی متضاد افراد اوتیسم در برتری طرفی زبان نسبت به افراد عادی نیز در طیف وسیعی از مطالعات مشخص شده است که مبین فعالیت نیمکره راست مغز در عملکردهای زبانی این جمعیت می باشد. اهمیت بررسی میزان طرفی شدن زبان در افراد اوتیستیک به نقص اصلی آن ها در این زمینه بر می گردد که احتمال دارد بسیاری از عملکردهای دیگر در این افراد را متاثر کرده باشد. با توجه به ارتباطی که بین برتری دستی و طرفی شدن زبان وجود دارد.
در صورت وجود ارتباط بین برتری دستی و طرفی شدن زبان در این گروه، می توان احتمال داد که کار بر برتری دستی، ایجاد آن، افزایش درجات آن و… می تواند بر طرفی شدن زبان اثر گذارد، از آن جایی که زبان در نیمکره راست هم پردازش می شود و افراد اوتیستیک نیز به پردازش زبانی نیمکره راست وابسته هستند، با تقویت نیمکره راست می توان کارکردهای زبانی آن ها را بهبود بخشید.